FOUR-YEAR OLD VISITOR

(A TRIBUTE FOR MY FIRST SCHOOL TEACHER)

Sa una wla pa ang pormal nga Day Care Center sa bukid. Kung adunay mga bata nga ganahan mo eskwela adto pasudlon ug abi-abihon sa grade one nga klase. Mao to nga pag edad nako ug upat ka tuig mo kuyog ko sa akong mama ug igsoon sa eskwelahan. Ug kaming duha sa akong magulang nga igsoon mo adto sa grade one nga klase. Ug sa klase paghuman ug check sa attendance sa mga bata, ma special mention dayon akong pangalan mo ingun dayon ang maestra "good morning class, today we have a visitor, her name is ......" ug palingkuron dayon ko atubangan nga lingkuranan (ako ra man sad nagvisitor sa una). Sa tinuod lang wla jud ko mahimuot nga ma special mention akong name. kai i feel nga ako lang ang lahi, nga dili ko parte sa klase. karon makatawa ko maghuna huna nga at the age of four gitawag nako ug BISITA. Akong nakita nga kasagaran sa mga visitor abi-abihon jud sa maayong pagtratar. Karon tingali kong nibisita ko didto unya ipa ila-ila ko sa mga bata daku kaayo nang garbo kanako, tungod kai ang pulong BISITA buot pasabot SOMEBODY ka nga gihatagan sa dakung respeto. Pero sa una i perceived that as "wala kai labot". Ug kai ganahan man jud ko nga dili ko trataron ug VISITOR, mo apil jud ko sa klase, mo isa jud ko sa kamot labi na ug pa drawingon lang sa blakbord nga green. ug kai dili man ko kaabot alsahon nalang ko sa maestra. ang kataw-anan lang basta kapoyon naku matulog gyud ko. Makusi-an gud ang uban nga bata kai musonud man sad sila nako. Nalingaw kai ko sa akong pagkavisitor kai daghan kaayo ko ug nakat-unan usa na ang mga kanta nga bukidnon nga sayon lang kaayo timan-an.

Mao to nga pag edad nako ug singko anyos, gipangutana ko sa akong papa; "mukoyug ka nako sa Siyudad? ug ni ingun jud ko " oo mo kuyog", " ganahan ka mo eskwela sa siyudad? " oo ganahan". Ug gidala dayon ko sa siyudad para ma interview for Preparatory Level. Sa tinuod lang baga man ko ug nawng sa una, dili jud ko hadlokan.Dili sad ko manggi-ulawon. Wla pa may entrance exam sa mga pribaogng tunghaan sa una para sa mga Kindergarten. Mao ang buhaton ato group interview lang sa mga bata. Confident kai ko sa interview, tinudloan man sad sa akong mama mao nga andam kai ko sa mga pangutana nga "What is ur name?" "How old are you?" "Where do you live?" "What are your parents work?" mga simple lang nga pangutana. Ug ang pinaka last nga gipabuhat sa tig interview gipakanta mi usa usa. Ang uban nga bata dili jud mo kanta , mo hilak pa gani kai mahadlok (dili nuon pugson). Ako ang pinaka ulahi nga gipakanta. Wla man koi nahibaw-an nga nursery nga kanta sa una (wala man na sa bukid) dili parehas sa taga dakbayan nga mga bata. Mao nga pagturno na nako nikanta ko ug "I Want to be Your Friend" unya kai nalingaw man sa akoa ang interviewer, gi ingnan ko niya nga pakantahon nasad ug lain nga song. Sa akong ka andam wla na koi nahuna-huna-an nikanta nalang ko ug " ITIK_ITIK" grabe kaayo nakatawa ang interviewer as in.Ug sige pa jud ko niya gipakanta mao "Leron leron sinta" nasad akong gikanta. Murag wla naman ko niya lum-i, may gani nakahinumdum ko sa kanta nga "Goodbye My Teacher Goodbye" nisamot na jud siya ug bahakhak ug at last wla nako niya kulita ug pakanta. (gikantyawan man kos interviewer,gipatubos man ko niya sa mga bata nga wla ni kanta). Ug tuod man nakapasar ko ug na-enroll sa Preparatory Level. Mao nga sa siyudad ko naka sugod sa akong pormal nga edukasyon.

Ang akong pagka Visitor nakatabang kaayo aron ko makapasar sa Preparatory Level. Nagpasalamaton ko nga daghan ko ug nakat-unan sa tulunghaan namu sa bukid. Ug dili nako kalimtan ang akong pinaka-una nga maestra didto. Daku kaayo ang akong pasalamat niya sa tanan nakong nakat-unan. Nilambo ko tungod sa iyang panabang, pagsabot, pag-amuma ug sa iyang paghatag ug bili kanako isip BISITA sa iyang klase. Kanimo ang pinaka masipang pakpak "MRS ESTRELLA TARAZONA".


( Remembering my first school teacher, i am very very grateful and honored that I was once a visitor in her class, i learned a lot from her, she taught me the art of writing and the basics of reading. She is one of a kind. She may not be perfect but she definitely made learning fun. I am so sad that right now she is suffering physically after a major heart attack (her speech and muscle coordination were disabled). I may not anymore hear her speak like she used to but her wonderful words and deeds are always treasured deep inside my heart)

A FATHER'S WISDOM FOR A TROUBLESOME KID

As far as i could remember i was once a troublesome kid. I did not have troubles with my classmates, with my siblings but rather with the people who abused my family's kindness.

Nahinumdum ko nga sa grade four pako nakapalayas ko ug usa ka sinuhulan nga tig kuha ug kumpay sa baka ni lola. I saw him stole my mother's comb and so i protested that he be out of our house. But he denied of doing such act. My family except me and my elder sister liked his service. I did not treat him nicely and he did not treat me nicely too. Worst was, I teased him with all ugly words until one day he got tired with me. He rose into anger and challenged me to fight with him. So we had a fight. I was never afraid to use my fist to box him. Right then after our fight, i saw his tears coming down and he has to packed his clothes and leave the house at 9:00 in the evening. I was never moved into tears. Deep in my heart his past mistake proved that he is a person not worthy of my family's trust.I was never merciful. That happened during Christmas season. I did not have a heart, i did not even regret of doing such. Suddenly my parents came home from the city. After knowing what happened my father had to punish me, he had to let me kneel. Worst of all he has to punish my elder sister as well. We were asked to kneel down for long hours. And the punishment was not hard for me. I am used to kneeling down. We often pray the the family rosary and besides i was not alone, my sister was kneeling with me. My sister never got mad at me. But she felt that punishing her was not fair.

My papa has to explain to us (to me and to my elder sister) that the person was considered a real family member. That we should not treat him as someone different. That he needed help, he needed to finish his studies. That the person had a bright future if only we were more thoughtful and loving. He was telling us the real meaning of Christmas. He even asked what kind of gift I was giving to Jesus. He empathized with that boy. He emphasized never to condemn a person just because of one mistake and never to used anger or hate in confronting those who angers you. However, I was really hard headed and irrational. I still stick to my own view that that the boy i fought with doesn't deserve my family's trust. But my father had to find ways to reconcile me and the sinuhulan. My father got him back a day after the incident and he live with us again. I had no way out but to reconcile with him in respect to my father's desire to reconcile us. I saw his face very happy. His eyes look like he was telling me that i lost in our fight. And indeed my perception was correct. He got a chance to tell me "mayra nakasab-an". And i responded back " baga kag nawng nibalik paka". He stayed in our hometown house for less than a year. Was so happy that he got tired living with us and chose to leave.

I believe that what i did was really wrong. Perhaps i did not take my father's wisdom the way he wanted it to be learned and lived. That happened sometime in the year 1992 and after ten years i did it again. In the year 2002 i had to confront and face another sinuhulan of my lola. Somebody reported to my lola that they were not tilling the land, they rested for long hours under a tree while eating young coconut fruits.My lola complained about their service but she did not do anything to correct them. When i heard reports like this, i approached those sinuhulan. I confronted them in anger. i asked them why they were stealing coconuts when they could ask permission. I also told them why they were not honest with their work. Was so angry that they had to leave in tears while i was pointing out all their mistakes. And they never come back to work again. That was another mistake recorded in my life's book. I hate people who don't deserve my family's trust and kindness. That was my point.

Of course all my actions were irrational. the approached should not be that way. but remembering my father's wisdom i learned to humble down. I got a chance to confront again my lola's sinuhulan and i humbly asked their forgiveness. and i saw another tears falling down as the two woman forgave me. I wiped my tears because i was so moved, despite my worst treatment their hearts were too big to grant me forgivenesses. I saw no amount of hatred in their eyes. And finally was able to renounced my old self, renewed this time owing great wisdom from my papa who was once like the poor people i hurt so deeply.

THE ART OF SACRIFICE

Ang gugma nakapausab sa akong panghunahuna, pagbuhat ug paghukom, usahay gani mo batok kini sa akong mga prinsipyo ug mga pagtuo sa kinabuhi.

Ang paghigugma wala nagpasabot nga ako magmalipayon. Unsahay pulos kasakit ug katimawa ang nahatag niini kanako.

Usahay ang paghatag ug kagawasan maoy tubag, ug daw impyerno ang kasakit niini. Apan sa umaabot hinay kong makatonan nga mas maayo pa nga makita nako ang akong gihigugma nga malipayon sa kiliran sa laing linalang kaysa masulob-on uban kanako.

Ingun ani katahum ug kabililhon ang pagsakripisyo

HILAK

Naghilak ang bata kai wala siya pakuyoga sa iyang mama. Ug gi ingnan siya sa iyang amahan

Daddy: Hilom na, ayaw na sige hilak dira

Ug ang bata nidanguynguy pag-ayo

Daddy: hilom na lagi! di ka mo hilom kai bunalan tika aning bakus

ug ni ingun ang bata

Bata: Bisag kahilakon pa gani ko. (ug nipadayon ang bata ug hilak)

Daddy: Hala sige HILAK!

Kasagaran nato basta adunay magdanguynguy nga bata unya dugay kaayo mo hilom ato gyud nga makasab-an, pahilumon jud, hadlokun pa gani ug bunal or latigo o hadlokon sa bisan unsang paagi arong lang gyud mo hunong paghilak. Ug mao kini ang nakita nako nga mga rason kung ngano kasagaran nato mo dason man gyud sa pagpahilom sa batang nagdanguynguy?: una, nabanha-an, na alingisigan o na irita kita sa iyang paghilak, ug ang ikaduha naulaw sa ta ubang tao nga na disturbo sa iyang paghilak,

ug mao sad ni ang hirit sa akong igsoon nga akong gi pangutana? matod niya
pahilomun daw ang gahilak kai gawas na saba kuno kaayo paminawn ang hilak, lisod kuno kaayo sawron ang mga luha ug sip-on nga magdungan ug agas, ikaduha, makasuwaw kuno ang kabati sa dagway sa gahilak.(seryoso bya ta ko nangutana niya pero gibinuangan man kog tubag)

Para nako kasagaran sa mga rason nga akong gisaysay sa ibabaw self-beneficial na sa ato pa pabor kini sa kaugalingon lamang

Sa dihang ni ingun ang bata sa iyang amahan nga " kahilakon pa siya" nagpasabot kini nga ang paghilak dili basta basta nga mapahunong. Usa kini ka paagi aron ma pagawas ang mga tension, ma emosyonal man o physical. Ang paghilak makahupay ug makalu-ag sa bug-at nga gibati. Matod pa ni Rodulph Cornelius (1986)kung dili mapagawas ang mga kagul-anan o tension sa sulod sa dughan sa tao mangita kini ug laing lutsanan aron lang mapagawas ug posibling mo gawas kini pinaagi sa mga bodily diseases o sakit.

" The sorrow which has no vent in tears may make other organs weep."(Henry Maudsley)

Ang hilak makaayo ug dili angayan nga pugngan....ayaw iluom .... ihilak lang

More Quotes:

Invisible tears are the hardest to wipe away. Just let it out, my friend.
~Adabella Radici

Those who do not know how to weep with their whole heart don't know how to laugh either. ~Golda Meir

Let your tears come. Let them water your soul.
~Eileen Mayhew

FREE WRITING

Sa tinoud lang wala jud ko kahibalo sa akong isulat dire. basta kai ganahan lang ko sa idea nga free writing. ang free writing kai mura ni siya ug test sa akong manual dexterrity ug gi tyman nako ang akong pagsuwat for about ten minutes. wala jud ko padulngan ani akong sinuwat basta lang kai makasuwat for ten minutes. maka strengthen man daw ni sa akong right brain kai right brain bya ko nga person. so mao nga di sa ko muhonong ug suwat pasensya nalang kong di mo ganahan ani akong gipanulat nga gubot pa sa lukot kai matod pa sa akong nabasahan tan-awa lang sa akong link kung unsay free writing kani akong gibuhat mao na ni. maski unsa lang, wala koi intention mag binuang dire gi follow ra nako ang steps sa free writing nasayop na gani ni kai naggamit nako ug mga punctuations. di man gud ko maayo mo write di parehas sa uban hhehehehe. katawa sa ko gamay kai layo pa kaayo ang 10 minutes murag nahutdan na jud ko unsa akong isulti, manghinaut lang ko nga makasabot mo kai practice test ra ni nako about free writing. ug kada adlaw nako mag free writing aron maka develop akong manual dexterity ug labi na akong right brain. wow hapit na jud ang time manamilit nalang ko daan ninyo tanan. kung gusto mo musunod ayaw lang sad tawn i post dire kai mawad-an jud mo ug readers. ako di man ko mahadlok nga wla koi readers wla man ko nag himo ug blog aron naa ko readers. lingaw lingaw ra ni ako pangwala sa stress ug sa mga tensions sa kinabuhi. kai dugaya ba sa time, pero last two minutes nalang gyud ung maski last two minutes na wla jug padulngan akong sulti.sige nalang mao man jud ni ang original nga free writing. cge padayon lang ko ug suwat hangtod maputol ra akong pagtype hangtod wala ni tinuod nga ending akong pag write dire. ok kaayo ang free writing murag akong brain na energize ug nalingaw sad kaayo ko maski kamong nagbasa wala.

ABTANAN

Didto sa among bukid dugay na kaayo ko nakadungog ani nga termeno ABTANAN(na sa ato pa dapit nga may katingalahan o kahibudngan dapit diin naghari ang dili ingun nato). Sa bata pako mga singko anyos, daw manglimbawt akong balhibo ug makadungog ko ug abat or ungo nga estorya,mahadlok jud ko. Ang abtanan mao ang liko-an nga kalsada sa bukid nga awa-aw kaayo.Layo ra kini sa mga kabalayan. Kakahuyan nga pangpang ang ibabaw sa kalsada ug katubigan lunangan sa kabaw ang ubos niini. Ug daghan na kaayo istorya nga kato kunong dapita ABTANAN.Daghan na kuno kaayo ang mga panghitabo didtong dapita. Maka hinumdum dayong ko sa Regal Shocker kung kani na ang hisgutan. Bisan kung hadlukan ko nangutana jud ko kung ngano kahibudngan or kuyaw man ang maong dapit. Sa akong sa pagkakuryoso nangutana ko sa akong lola kung unsay mga panghitabo sa ABTANANG dapit. Ug miingon siya nga aduna daw mga agta ug dili ingun nato ang maong lugar. Mokalit lang kuno ug abria ang mga sakyanan nga mo agi. (tulo ra man sad kasakyanan ang mag-agian didto sa una).Ug nakapadugang gyud ang maong estorya sa akong kahadlok. Mao nga kong adunay sugo paingong sa laing sitio likayan gyud nako ug sa akong mga igsoon ang pag-agi sa makuyawng dapit. Mangita jud mi ug laktoranan aron lang makalikay sa maong ABTANAN.

Sa akong pagbakasyon pag-usab sa bukid karong 26 anyos nako,nakadungog nasad ko ug mga estorya nga ang maong dapit ABTANAN lang gihapon. Sharo dili gyud d-i kapuyon ang mga abat ug pangabat? Mao nangutana ko sa akong apuhan kung unsa nasad ang nahitabo didtong dapita. Na shock kai ko sa akong nahibaw-an kai ang pulong ABTANAN dili man d-i mao sa akong pagsabot sa bata pako. Ang ila d-i nga gi ingung ABTANAN (abotanan man d-i sa mga manag-uyab or lovers meeting place). Kato d-i ang maong dapit nga abotanan sa kasagaran sa manag-higugmaay, ug daghan na daw na abria atong dapita kai nagmugna ug milagro. In short ABTANAN was a haven for love affairs. Ug hangtod karon ABTANAN lang gihapon ang maong lugar. Ang kataw-anan lang kai sa kaawa-aw sa maong dapit permi lang masakpan ang mga nagmugna ug milagro didtong dapita gikan pa sa tuig 1940's. That place was a dating place of many lovers, maybe because there are no motels in the province.

I WOULD NOT BLAME MY GRANDMOTHER FOR INTENSIFYING MY BELIEF AND FEAR THAT "ABAT OR UNGO" DO EXIST (they really do exist) NOR WILL I GET MAD AT HER FOR NOT TELLING THE TRUTH BECAUSE TO ME THAT WAS PARENTAL GUIDANCE.

I love you lola, i know you have been a very good parent to me, i expect more stories and wisdom from you. don't worry i am not anymore afraid of ABATANAN, ABAT or UNGO.

SWEET MOMENTS

My parents are still sweet after all these years. They still kiss each other, hold hands, and attend social gatherings and holy mass together. They still look like the young sweethearts 30 years ago. The only difference is that they have more wrinkles; my papa is quite bigger although my mama has maintained her slim physical appearance. They are happy couples. I can tell that they are still very much in love with each other. I don’t hear them fight in front of their children but of course I know they do have many misunderstandings.

In contrary there are married life that has lost its taste, intimacy and love. I have observed some couples newly married who are very sweet; they can't stop holding each others hands. They are really in love. However, after a couple of years the only time they touch each other's hand is when they use it for self-defense.

So married couples are you still sweet to each other? Or do you regret marrying your partner after all these years?

JOKE
does your husband still open the car-door for you like he used to? After some years, they say that when you see a man opening the car door for the woman, there are two possibilities: one, maybe the car is new; and two, maybe the wife is new!

MAY THE YEARS AND TROUBLES OF LIFE NOT MAKE YOU LOSE YOUR SWEETNESS AND LOVE FOR EACH OTHER? STAY SWEET, STAY IN LOVE STAY IN GOD

AND TO MY WONDERFUL PARENTS

I love you mama and papa thank you for your non stop living, learning and loving each other